Boer en ik bezochten de theatervoorstelling ‘Mansholt’ in Diepenheim, over het leven van landbouwminister en eurocommissaris Sicco Mansholt.
Hij had een duidelijke missie na WOII: het oplossen van het voedseltekort en het verbeteren van de levensomstandigheden op het arme platteland. Onder zijn leiding veranderde Nederland drastisch, onder meer door de ruilverkavelingen. De modernisering en schaalvergroting van de landbouw was zo’n succes, dat in de jaren 70 en 80 enorme overschotten ontstonden: de zogenoemde melkplas en boterberg. De melkprijs daalde zo erg dat boeren weer in armoede dreigden te vervallen. De schade aan het milieu was groot. Mansholt was geschokt en nam afstand van zijn eigen beleid. Hij pleitte voortaan voor grenzen aan groei.
In de 21-ste eeuw is het onderwerp nog even relevant. Op 1 april verdween de Europese melkquotering en mochten veehouders weer zoveel melk produceren als ze wilden. Sommige veehouders spraken van ‘Bevrijdingsdag.’ Er werd gewaarschuwd dat de sector snel milieugrenzen zou overschrijden, maar volgens landbouw-en zuivelorganisaties zou het zo’n vaart niet lopen. Het liep wél zo’n vaart. Boer riep jaren geleden al dat na het afschaffen van het melkquotum zijn collega’s zouden doorslaan in hun uitbreidingsdrift en de melkprijs enorm zou dalen. Binnen drie maanden is duidelijk dat de mestproductie is toegenomen tot boven het plafond dat met de Europese Commissie is afgesproken.
Dat was een korte bevrijding. Staatssecretaris Dijksma komt met strengere regelgeving. De strengste regels gelden voor melkboeren die een substantieel mestoverschot op hun bedrijf hebben. Zij worden verplicht bij uitbreiding een deel van de extra fosfaatproductie op eigen grond uit te rijden. De rest van de mest moeten ze verantwoord verwerken. ‘Grondloze groei’ wordt op deze manier onmogelijk. Groot voordeel van grond is dat meer koeien de wei in kunnen.
Wat Mansholt ooit wilde kan niet meer: de milieueisen staan te hoog op de agenda. Er circuleert een filmpje op You Tube waarin de natuur een stem heeft: “I don’t need you, you need me.”
